FAYDALI BİLGİLER

Sığır öncelikle süt ve et üretiminden yararlanılmak üzere yetiştirilen bir çiftlik hayvanıdır. Süt ve et veriminin temelini ise döl verimi oluşturur. Sığır yetiştirmeye karar veren bir üretici ya süt sığırcılığı, ya da sığır besiciliği yapmak durumundadır. Bunlardan hangisinin tercih edileceği işletmenin sahip olduğu imkânlara bağlıdır.

Avrupa Birliğini oluşturan ülkelerde, hayvansal üretimle ilgili yapısal durum incelendiğinde aşağıdaki konularda hızlı bir değişimin gerçekleştiği görülmektedir. Bunlar; Bir üretim dalında uzmanlaşmak, İşletme sayısında azalma, İşletme hayvan varlığında büyüme, Tarımsal arazilerden mera ve kaba yem üretimi şeklinde yararlanma.

Herhangi bir üretim dalında uzmanlaşma derecesinin artmasının başlıca nedenleri arasında, işgücü açısından yaşanılan güçlükler ile ürünlere getirilen nitelik standartlarının sürekli yükseltilmesi sayılabilir. Tarımla dolayısıyla hayvancılıkla uğraşan nüfusun sürekli azalması sonucu işletmeler ürün çeşitliliğinden vazgeçmek ve belirli bir ürün üzerinde yoğunlaşmak zorunda kalmaktadırlar. Pazara sunulan ürünlerin kalite standartlarının yükseltilmesi de yetiştiricileri belirli bir konuda uzmanlaşmaya zorlamaktadır. Tercihlerini hayvansal üretim yönünde kullanan yetiştiriciler belirli bir ırk ve üretim yönü arasında da tercih yapmaya zorlanmaktadırlar. Yaşam standardının tarım dışı sektörlerin düzeyine yükseltilebilmesi için işletmelerin büyümesini ve daha yoğun üretim yapmalarını zorunlu kılmaktadır. Ancak Türkiye’de, tavukçuluk dışında, işletmeler küçülmekte ve sayıları artmaktadır. Uzmanlaşma ise yok sayılacak düzeye inmektedir.

Sığırcılığın oluşturduğu istihdam alanı yalnız sığırcılık işletmeleriyle sınırlı değildir. Sığırcılık yem sanayi, gıda sanayi(et ve süt), mekanizasyon, veterinerlik hizmetleri, taşımacılık gibi birçok sektöre canlılık kazandırmaktadır.

İşletmesini yenilemek ve yeni bir işletme kurmak isteyen yetiştiricinin yanıtlaması gereken ilk soru, işletme tipinin ne olması gerektiğidir. İşletme tipine karar verilirken aşağıdaki sıralanan konular irdelenmelidir;

Üretimin Amacı:

Yetiştirici yalnızca kendi işletmesinin ve ailesinin süt ve/veya et ihtiyacını karşılamak için üretim yapacaksa, asgari düzeyde girdi kullanımına yönelik ve küçük işletmeler kurmak durumundadır. Kaldı ki kurmayı amaçladığımız Organize Hayvancılık Bölgesinde (OHB), pazara yönelik üretim hedefimizdir, bu yüzden diğer (rakip) işletmelerin durumunu ve ülkede uygulanan ekonomik politikaları gözetecek bir üretim planlaması yapmak durumundadır.

Üretimin Yönü:

Eğer bölgede ve/veya ülkede süt üretimi açığı varsa, politik olarak süt üretimi destekleniyorsa süt üretimi öncelikli veya tamamen süt üretimine yönelik bir işletme planlanmalıdır. Buna karşılık eğer et üretimi ekonomik açıdan çekicilik arz ediyorsa, besiye alınabilecek materyalin bulunması kolay ise öncelik et üretimine verilebilir veya tamamen süt ineği yetiştiriciliğinden vazgeçilip, besi işletmeleri kurulabilir. Büyük şehirlerin yakınlarında, çoğunlukla, süt üretimi için süt sığırcılığı işletmeleri kurulurken, doğal ve endüstriyel yem kaynaklarının fazla olduğu bölgelerde de besi işletmeleri kurulabilmektedir.

Üretim Biçimi:

İşletme içi ve dışı olanakların uygun olması durumunda üretimin yoğunlaştırılması kaçınılmaz olur. Daha yoğun ve amaca yönelik girdi kullanımı anlamına gelen entansif yetiştiricilik, üretimin ve verimin yükseltilmesine, dolayısıyla birim maliyetin azaltılarak gelirin yükseltilmesiyle, birim başına ve toplam net kazancın artmasına yol açar. Burada kilit unsur, girdilerin gereken nitelik ve nicelikte ve de uygun bedel karşılığında zamanında temin ediliyor olmasıdır.

İşletme Büyüklüğü ve Verim Düzeyi:

İşletmede yetiştirilen sığır sayısı olarak anlaşılan işletme büyüklüğü uygun düzeyde olmalıdır. Kaba yem temini ve ahır kapasitesi, sermaye ve işgücü kapasitesi, ürünlerin pazarlama olanakları, devletin destekleme politikaları işletme büyüklüğünü belirleyen önemli unsurlardır.

SÜT SIĞIRCILIĞI

Süt sığırcılığı süt, besi ve damızlık materyali üretimini gerçekleştiren bir işletmedir. Dolayısıyla damızlık ve besi materyali kaynağıdır. Ancak bazen süt sığırcılığı dendiğinde yalnız süt üretimi anlaşılmaktadır.

Süt sığırcılığı yapacak bir işletme, gelirinin büyük bölümünü taze süt satışından elde etmeyi amaçlamalıdır. Türkiye’de son yıllarda büyük holdingler de bu konuda yatırım yapmaktadırlar. Burada yüksek verimli ineklerin ihtiyaçlarını karşılayacak yem maddeleri, özellikle kaba yem temini, ön plana çıkmaktadır. Süt sığırcılığı yapan işletmelerin önemli bir gelir kaynağı da genç erkekler ve ihtiyaç fazlası dişilerin satılmasıdır.

Süt üretim işletmelerinin amacı, tüketime uygun, ucuz ve bol süt üretmektir. İşletmede üretilen veya dışarıdan alınan, insan gıdası olarak tüketime uygun olmayan, yemleri süt sığırları vasıtasıyla, gıda değeri yüksek süte çevirmek suretiyle değerlendirmektir.

Süt sığırı yetiştiricisi, birkaç işi bir arada yapmak ve yürütmek zorunda kalan kişidir. İyi bir yetiştirici, hayvanlardan yavru alma, sağım, besleme, kaba yem üretimi, konularında bilgi sahibi olmalıdır. Ayrıca gerek ihtiyaçlarının alınmasında ve gerek ürünlerin satılmasında, pazar koşullarını kendi lehine kullanacak kadar pazarlama bilgisine sahip olmalıdır. Bütün bunların yanında işletmeci sürekli olarak yenilikleri takip edebilmeli ve olumlu değişikliklerden yana olmalıdır. Süt sığırı yetiştiricileri bir arada hareket etmeleri halinde daha güçlü ve karlı olacakları bilincinde olmalı ve bunu sağlamak için çaba harcamalıdırlar.

Süt veriminin en üst düzeyde gerçekleşiyor olması, bir işletme için karlılığın tek şartı değildir. Önemli noktalardan biri de elde edilen ürünün değer fiyattan satılabilmesidir. Günümüz koşullarında süt üreticilerinin pazar konusundaki sorunlarını çözmelerinin yolu örgütlenmeden geçmektedir.

Ticari damızlık sürüler, yani süt sığırcılığı işletmeleri, et üretiminin de temelini oluştururlar. Burada hem beslenerek pazara sevk edilecek, hem de sürüye katılacak hayvanlar yetiştirilir. Amaç sütten kesim ağırlığı yüksek, iri ve iyi beslenecek kalitede bol miktarda buzağı yetiştirmektir.

Kısaca süt sığırcılığı yapan işletmeler, şartlarının iyileşmesiyle birlikte, kendi ürettikleri hayvanların besilerini de yapma yoluna gideceklerdir.

Her faaliyetin amacı kardır, kar ucuz ve kaliteli hammaddeye, teknik bilgiye, pazara ve organizasyona bağlıdır.

Süt Sığırcılığının Önemi

Hazırlayan: Mehmet Sedat CEYLAN

Ziraat Yüksek Mühendisi

KAYNAKLAR

AKMAN, N., 1989. Pratik Sığır Yetiştiriciliği. Türk Ziraat Mühendisleri Birliği Vakfı Yayını. Ankara.

ALPAN, O.,1990. Sığır Yetiştiriciliği ve Besiciliği. Medisan Yayıncılık. Ankara.

ARPACIK, R.,1999.Entansif sığır Besiciliği.Şahin Matbaası.Ankara.

AYTUĞ, C.N., KARAMAN, M.Süt Sığırı yetiştiricisinin El Kitabı. Topkim Araştırma Grubu Yayını. İstanbul

KUMLU, S. 2000. Damızlık ve Kasaplık Sığır Yetiştirme. TDSYMB yayın no:3. Ankara

ÖZCAN, L., TORUN, O.2000. Hayvansal Üretim. Ç.Ü.Z.F. Yayın no. B-113. Adana.

ÖZHAN, M. TÜZEMEN, N., YANAR, M. 2001. Büyükbaş Hayvan Yetiştiriciliği A.Ü.Z.F. Yayın no 134. Erzurum

ŞEKERDEN, Ö., ÖZKÜTÜK, K.2000. Büyükbaş Hayvan Yetiştirme.Ç.Ü.Z.F. Yayın no C-122. Adana

YÜKSEL, A. N., SOYSAL, İ., KOCAMAN, İ., SOYSAL, S.İ. 2000. Süt Sığırcılığı Temel Kitabı. Hasad Yayıncılık. İstanbul