Elle Sağım
Küçük, bir başka ifade ile az sayıda ineğe sahip, işletmelerde uygulanır. Ayrıca, sağımın makine ile yapıldığı işletmelerde de mastitis kontrolü ile ilk ve gerektiğinde son sütün alınması için elle sağım yapılır. Bunlara ek olarak, meme problemi olan inekler de elle sağılır. Elle sağım, üç farklı şekilde yapılabilir.
a) İki Parmak Arasında Sağım
Meme başı, baş ve işaret parmağının arasına alınarak yukarıdan aşağıya doğru sıvazlanır. Birinci hareket tamamlandığında baş ve işaret parmakları tekrar meme başının meme ile birleştiği yere götürülerek aynı hareket yinelenir. Bu hareketlerin arka arkaya tekrarlanması ile sağım bitirilir. İki parmak arasında sağım hem yorucu olduğu hem de memeye zarar verdiği için önerilmez.
b) Baş Parmağı Bükerek Sağım
Baş parmak bükülerek, meme başının meme ile birleştiği noktaya yerleştirilir. Elin diğer parmakları, işaret parmağından başlayarak sırayla kapatılır. Böylece meme başı boşluğunda biriken ve bükülmüş baş parmakla işaret parmağının memeyi sıkıştırması ile geri gidemeyen süt, dışarı çıkarılmış olur. Fakat bükülen baş parmak sıkıştırma esnasında meme dokularının zarar görmesine neden olabilir.
c) Avuç İçinde Sağım
Elle sağım yöntemlerinin sağımcıyı en az yoranı ve memeye en az zarar verenidir. Meme başı avuç içine alınır ve açık durumdaki başparmakla işaret parmağı arasında sıkıştırılır. Daha sonra diğer parmaklar üstten aşağıya doğru sırayla kapatılır. Böylece meme başı boşluğunda biriken süt dışarı çıkarılmış olur. Sonra avuç açılarak meme başı boşluğunun tekrar dolmasına izin verilir ve birinci hareket tekrarlanır. Bu tekrarlar sağım tamamlanıncaya kadar devam eder.
Avuç içinde sağım, diğer elle sağım şekillerine tercih edilmelidir. Fakat hangi yöntem uygulanırsa uygulansın elle sağımda aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulmalıdır.
1- Eller, sağımdan önce ve bir inekten diğerine geçilirken yıkanmalıdır.
2- Tırnaklar kısa kesilmiş olmalıdır.
3- Meme yıkanmalı ve kurulanmalıdır.
4- Kayganlık sağlamak amacıyla da olsa, memeye süt sürülmemelidir.
5- Özellikle huysuz inekler ve düveler sağılırken sağımın tamamlanması beklenmeden sağılan süt sık sık güğüme aktarılmalıdır. Böylece ineğin tepmesi v.b. nedenlerle dökülecek süt miktarı azaltılmış olur.
6- Sağımcıların çömelmeleri yerine oturmalarını sağlayacak önlem alınmalıdır. Bu amaçla hafif ve dayanıklı olan plastik taburelerden yararlanılabilir.
7- Tekme atma alışkanlığı olan ineklere tekme önleyici takılmalıdır(Şekil 6.3).
8- Sağımdan sonra daldırma işlemi uygulanmalıdır. Bu husus makine ile sağımda anlatılacaktır.
Makineyle Sağım
İnek sayısı fazla, örneğin 10 ve daha çok olan işletmelerde makineyle sağım hemen hemen bir zorunluluktur. Ayrıca yeterli parası olan ve inek sayısını artırmayı amaçlayan işletmeler, şimdi birkaç inekleri bile olsa, sağım makinesi edinmelidir. Çünkü sağım makinesi daha kaliteli süt elde edilmesine, işgücünün daha ekonomik kullanılmasına, otomasyona ve birim zamanda daha fazla inek sağmaya imkan verir. Bunların yanında süt üretiminin artmasına katkıda bulunur. Gerçekten de fazla sütlü inekleri elle sağanların yorulup işi gevşetmeleri, böylece sağılabilecek sütün tamamının alınmaması mümkündür.
